در این مطلب، ابتدا به بخشی از عوامل مهمی که باعث ایجاد بی‌دقتی‌ها می‌شود، می‌پردازیم و سپس در ادامه‌ی مطلب، راهکار‌های مبارزه با آن‌ها نیز بیان خواهد شد.

داوطلبان عزیز، خوب می‌دانند که بدون شناخت و ریشه‌یابی یک مشکل، هیچ وقت نمی‌توان آن را به راحتی کالبد شکافی و حل نمود. لذا توصیه می‌شود، علاوه بر مواردی که در این مقاله تحت عنوان مصداق‌های بی‌دقتی به آن‌ها اشاره می‌کنیم، به سایر عواملی که ممکن است فقط مختص خود شما باشد نیز توجه کنید. بدین معنی که در هنگام آزمون دادن ( در منزل و یا در کنکور‌های آزمایشی) و یا در طی روند برنامه‌ی مطالعاتی خود، با تحلیل و ارزیابی دقیق تمامی مراحل عملکردتان، عوامل اصلی و فرعی بی‌دقتی‌های فردی را شناسایی و سپس در رفع آن‌ها تلاش کنید.

عوامل محیطی مؤثر در افزایش بی‌دقتی:

1- تهویه و دمای محیط مطالعه و آزمون:بیش از حد گرم یا سرد بودن فضایی که در آن قرار دارید، موجب کاهش تمرکز و در نهایت، بروز بی‌دقتی بیش‌تر می‌شود.

2- نور:شاید در نگاه اول، عامل کم اهمیتی به نظر آید، ولی شدت نور کم یا زیاد و جهت نامناسب تابش آن، موجب خستگی زود هنگام چشم و در نتیجه، کاهش تمرکز و افزایش بی‌دقتی می‌شود.

3- شلوغ بودن بیش از حد اتاق مطالعه:عکس، پوستر و تابلوهای متنوع (به خصوص موارد خاطره‌انگیز) و لوازم غیر‌ضروری موجود، همگی می‌تواند به هجوم افکار مختلف به ذهن دامن زده، و در نهایت افزایش بی‌دقتی را موجب می‌شود. (آلودگی بصری)

4- سر و صدای زیاد:ابتدا در حد امکان سعی کنید که از این گونه شرایط دوری کنید، در غیر این صورت، عدم توجه به منبع تولید صدا در بلند‌مدت می‌تواند، تأثیرات منفی آلودگی صوتی را تا حد زیادی منتفی کند. (آلودگی صوتی)

عوامل فردی مؤثر در افزایش بی‌دقتی:

1-دراز کشیدن در حین مطالعه و یا خم کردن بیش از حد گردن در هنگام آزمون و مطالعه، موجب خستگی زودرس، در نهایت، افزایش بی‌دقتی می‌شود.

2-عدم استفاده از میز و صندلی مناسب مطالعه، تا حدودی از میزان دقت و توجه شما در حین مطالعه خواهد کاست. در صورت عادت نداشتن به استفاده از میز و صندلی مطالعه، می‌توان فقط از میز‌های چهار‌پایه (ثابت یا تاشوی) کوچک استفاده کرد.

3-عدم داشتن تفریحات و سرگرمی سالم و مناسب شرایط کنکور؛ در بلند‌مدت موجب خستگی شما و کاهش راندمان و در نتیجه، بی‌دقتی می‌شود. به طور مثال، یک نرمش پانزده دقیقه‌ای در روز، شما را برای یک مطالعه‌ی چندین ساعته آماده‌تر می‌کند. لذا نیازی نیست که به دنبال ورزش‌ها و تفریحات خیلی وقت‌گیر و سنگین باشید. اما باید ورزش کنید.

عوامل روحی و روانی مؤثر در افزایش بی‌دقتی:

1- شور و هیجان بالا: از عوامل اصلی کاهش تمرکز و به دنبال آن افزایش بی‌دقتی، شور و هیجان بالا است؛ لذا سعی کنید، سریع خود را از این حالت خارج کنید و سپس اقدام به مطالعه کنید.

2- عصبانیت، خشم و حس انتقام‌جویی: شرایط روحی نامناسب به هیچ‌وجه برای آزمون دادن مناسب نمی‌باشد. گذشت و بخشش، حس انسان دوستی، خود را جای دیگران گذاشتن، می‌تواند تا حدودی زیادی شما را آرام کند. البته توصیه می‌شود در سال کنکور و به خصوص در روز و شب‌های قبل از آزمون‌، خود را در برابر موقعیت‌های ایجاد کننده‌ی حالت‌های فوق قرار ندهید.

3- نگرانی و استرس غیر‌طبیعی:هر چند استرس تا حدودی در همه وجود داشته و به نوعی موجب تلاش و کوشش بیش‌تر افراد می‌شود، ولی اگر در حدی باشد که تمام یا بخشی زیادی از توان فکری و خلاقیت شما را تسخیر کند، دیگر نفعی به حال شما ندارد؛ بنابراین با منطقی کردن سطح توقعات از خود و داشتن برنامه‌ریزی‌های مناسب فردی (کوتاه‌مدت- میان‌مدت – بلند‌مدت)، مقدمات کاهش استرس را فراهم کنید.

4- سوء‌تغذیه (گرسنگی پنهان):برخی دانش‌آموزان با عدم تغذیه‌ی مناسب، دچار کمبود ویتامین‌ها و املاح معدنی مورد نیاز بدن می‌شوند. به دنبال این موضوع، کم خونی و کمبود انرژی در فرد حاصل می‌شود که نتیجه‌ای جز کاهش تمرکز و بی‌دقتی در سر جلسه‌ی آزمون و مطالعه نخواهد داشت.

سایر عوامل مهم دیگر :

1-خواندن مباحثی که روی مفاهیم پیش‌نیاز آن تسلط ندارید، موجب می‌شود که انرژی و زمان زیادی صرف یادگیری مبحث مورد‌نظر شود. بی‌حوصلگی، بی‌علاقگی و به دنبال آن افزایش بی‌دقتی از عوارض این حالت است. بهتر است با کمی وقت گذاشتن روی پیش‌نیاز‌ها، سرعت مطالعه و تسلط خود را چند برابر کنید.

2-عجله کردن در خواندن صورت سؤالات، باعث بی‌توجهی به نکات کلیدی سؤال و در نتیجه، نرسیدن به پاسخ صحیح و حتی منجر به انتخاب گزینه‌ی غلط می‌شود.

3- افزایش سرعت مطالعه باید در کنار به کار بردن شیوه‌های صحیح تندخوانی باشد، در غیر این صورت، با یادگیری ناقص مطالب درسی، مجبور به دوباره‌خوانی مطالب و دچار اتلاف وقت و بی‌دقتی در سر جلسه‌ی آزمون خواهید شد. توصیه می‌شود، گاهی اوقات با یاداشت‌های موردی، تمرکز و دقت خود را در حین مطالعه چند برابر کنید.

توصیه‌های نهایی:

1-در شروع کار، کاهش سرعت در حین مطالعه و آزمون دادن، موجب افزایش دقت شما خواهد شد. یعنی در قدم اول، دقت بر سرعت‌عمل ترجیح دارد. بعد از تمرین کافی می‌توانید به سرعت خود نیز بیفزایید.

2-از راهکارهای بسیار مهمی که تأثیر زیادی در کاستن بی‌دقتی‌ها دارد، بحث ارزیابی و تحلیل جدی آزمون‌ها می‌باشد. بهتر است بلافاصله بعد از هر آزمونی (از عصر آزمون تا دو روز بعد آن، به عنوان بهترین زمان)، دفترچه‌ی آزمون و پاسخ‌نامه‌ی تشریحی با کتاب درسی، جزوه و منابع تستی کار شده را مقایسه و بررسی کنید، تا علت اصلی غلط زدن‌ها و پاسخ ندادن به سؤالات، مشخص شود. 

3-شباهت‌ها و موارد حفظی، از عمده مواردی است که دانش‌آموز را دچار اشتباه و بی‌دقتی در سر جلسه‌ی آزمون می‌کند. طبقه‌بندی صحیح اطلاعات و به کار بردن شیوه‌های یادیار، می‌تواند بسیار مفید باشد. 

4-به هنگام وارد کردن گزینه‌ی صحیح در پاسخ‌برگ، ابتدا به ترتیب، شماره‌ی سؤال و شماره‌ی گزینه‌ی صحیح را خوانده و به همان ترتیب، در پاسخ‌برگ، هم شماره‌ی سؤال و شماره‌ی گزینه‌ی صحیح را تکرار کنید، تا خطایی در پر کردن گزینه‌های صحیح نداشته باشید.

5-قبل از شروع به حل کردن سؤالات آزمون، یک بار کل دفترچه، تعداد سؤالات و زمان پاسخ‌دهی‌آن‌ها را چک کنید؛ زیرا ممکن است به خاطر چینش خاص سؤالات و صفحه‌بندی، تمامی سؤالات را نبینید. 

6-بهتر است در حین محاسبات ذهنی، جهت جلوگیری از اشتباهات احتمالی، بخشی از مراحل حل شده‌ی سؤال را یاداشت کنید تا در صورت نیاز به بازبینی و کنترل، به مشکلی بر نخورید. در ضمن، این کار دقت شما را هم افزایش می‌دهد. 

7-هنگام آزمون یا مطالعه، با استراحت‌های هر چند کوتاه‌مدت و نگاه به دور دست، می‌توانید از خستگی خود در حین کار کم کنید تا متعاقب آن، به دقت و توجه شما افزوده شود.

تنها فرق بین موفقیت و شکست، نوع نگاه است.

به نور نگاه کن، سایه‌ها پشت سرت خواهند بود.